کیفیت قطعات موتور و خودرو بسیار مورد اهمیت است و در بررسی های فنی این مطلب به خوبی قابل درک است. شروع فرآیند احتراق در موتور خودرو با ایجاد قوس الکتریکی در مخلوط سوخت و هوای فشرده صورت میگیرد، قوس الکتریکی بر دو نوع است ایجاد قوس الکتریکی با جریان بالا و ایجاد قوس الکتریکی با ولتاژ بالا، قوس الکتریکی با جریان بالا سبب افزایش دمای محیط قوس شده و در جوشکاری کاربرد دارد.
اما در موتورهای احتراق داخلی جهت شروع احتراق نیاز به ایجاد قوس الکتریکی است که سبب افزایش دمای زیاد در ناحیه قوس و باردارکردن یونهای سوخت و هوا و شروع احتراق میشود. در هر دو نوع قوس، قطب مثبت و منفی فاصله دارند. در شمع موتور با استفاده از افزایش ولتاژ قوس الکتریکی ایجاد و احتراق شروع میشود.
شمع موتور چیست؟
شمع خودرو موتور یکی از اصلی‌ترین قطعات در خودروهای با موتورهای احتراق داخلی است. این قطعه کوچک وظیفه ایجاد جرقه (قوس الکتریکی) به منظور شروع احتراق را بر عهده دارد. شمع موتور از عایق سرامیکی، بدنه فلزی، واشر و الکترود تشکیل شده و در سرسیلندر و معمولا بالاترین نقطه محفظه احتراق موتور قرار میگیرد.
اجزای تشکیل دهنده شمع موتور
شمع موتور به دلیل اهمیت عملکرد و قرار گرفتن در مقابل حرارت و تشکیل قوس الکتریکی از مواد اولیه و اجزای باکیفیت و مرغوب ساخته میشود.
- الکترود مرکزی شمع: الکترود مرکزی شمع در میانه قرار گرفته و از جنس مس یا با پوشش نیکل کروم ساخته میشود. فلز مس به منظور انتقال جریان الکتریسیته بهترین انتخاب خواهد بود و روکش نیکل کروم نیز از نظر مقاومت شیمیایی و حرارتی بسیار خوب عمل میکند. الکترود مرکزی باید 1500 درجه سانتی‌گراد حرارت را تحمل کرده و در مقابل فشار حدود 40 بار مقاوم باشد.
- عایق سرامیکی: این عایق از انتقال جریان الکتریکی یا ولتاژ الکترود مرکزی به بدنه خودرو جلوگیری میکند. وظیفه دیگر این عایق ایجاد استحکام در بدنه شمع در مقابل درجه حرارت‌های بالا و فشار بالا است. این عایق از جنس آلومینیوم یا اکسید آلومینیوم است و سطح خارجی آن نیز با پوشش سرامیکی پوشیده شده است، این پوشش از ورود هر نوع آلودگی به داخل شمع جلوگیری میکند.
- بدنه فلزی: بدنه فلزی شامل محل قرارگیری آچار برای بستن شمع و رزوه (پایه شمع) میباشد نوع رزوه ها در شمع موتور به گونهای طراحی شده است که مانع از باز شدن شمع موتور به صورت ناخواسته خواهد شد. پایه یا رزوه شمع موتور بر اساس نوع و طراحی موتور بر دو نوع بلند و کوتاه وجود دارد. قطر این پایه معمولاً 14 میلیمتر و فاصله رِزوِه‌ها نیز حدود 1.5 میلیمتر است.
- الکترود مثبت و الکترود منفی: الکترود مثبت و الکترود منفی شمع در داخل اتاق احتراق قرار میگیرد، الکترود مرکزی مستقیماً به الکترود مثبت وصل و الکترود منفی نیز به پایه شمع متصل است. مهمترین قسمت شمع فاصله بین دو الکترود میباشد که قوس الکتریکی (جرقه) در محفظه احتراق در آن ناحیه ایجاد میشود. نوع آلیاژ بکار رفته در ساخت این دو الکترود بر روی کیفیت عملکرد و البته طول عمر شمع تأثیرگذار است.
کویل یا کوئل خودرو چیست؟
کویل چیست؟ و چگونه کار می کند؟ جهت ایجاد جرقه (قوس الکتریکی) ما بین دو الکترود با فاصله هوایی حدود 0.8 میلیمتر لازم است ولتاژ افزایش یابد. کویل یک ترانسفورماتور (ترانس) افزاینده ولتاژ است. کویل دارای یک هسته و دو سیم پیچ میباشد. کویل ولتاژ باتری را بالا میبرد، این جریان برق با ولتاژ بالا، فاصله هوایی بین دو الکترود که در منطقه اتاق احتراق بامخلوط سخت و هوا با فشار بالا قرار دارند را طی میکند و سبب ایجاد قوس الکتریکی، گرما و باردار شدن یونهای سوخت و شروع احتراق میشود.
بروز مشکل در کویل سبب اختلال در فرآیند احتراقمیگردد. ایرادات و موارد یاد شده در ذیل میتوانند به سبب بروز ایراد در کویل باشد.
- افزایش میزان مصرف سوخت
- خاموش شدن موتور
- دیر روشن شدن موتور یا کاهش قدرت موتور
- روشن شدن چراغ چِک موتور
کویل یکی از مهم ترین قطعات یدکی مگان، ال 90، ساندرو، سیمبل، داستر، اسکالا، سافران، رنو کپچر می باشد. توصیه می کنیم برای خودروی خود قطعات اصلی رنو را خریداری کنید و با اطمینان رانندگی کنید.
نحوه عملکرد شمع موتور در موتور
همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم، شمع موتور در محفظه احتراق قرار گرفته و با ایجاد جرقه (قوس الکتریکی) سبب شروع احتراق میشود، با شروع احتراق انرژی شیمیایی مخلوط سوخت و هوا موجب افزایش انرژی گرمایی جنبشی مخلوط سوخت شده و افزایش فشار درون سیلندر میگردد، این افزایش فشار باعث حرکت دادن پیستون به سمت میللنگ شده و با مکانیزم شاتون و میللنگ، حرکت رفت و برگشتی پیستون به حرکت گردشی میللنگ تبدیل میشود. انرژی الکتریکی مورد نیاز برای جرقه زدن شمع موتور از طریق وایر از کویل به سر شمع میرسد. جریان الکتریکی از طریق الکترود میانی به الکترود مثبت میرسد. پوشش سرامیکی الکترود مرکزی شمع، مانع از انتقال یافتن جریان الکتریکی به بدنه شمع و تشکیل جرقه نامناسب و نا به جا میشود و در نتیجه کیفیت جنس این عایق از اهمیت بالایی برخوردار است.
بنابراین به بیان ساده‌تر، جریان الکتریکی ولتاژ بالا که به شدت قابلیت اتصال به سمت منفی (بدنه) را دارد در کویل ایجاد شده و با استفاده از وایر به سر شمع رسیده و در نهایت منجر به تشکیل قوس الکتریکی در فاصله هوایی سر شمع میشود.
علائم ظاهری خرابی شمع موتور
علائمی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم از جمله مهمترین نشانه‌های خرابی شمع هستند.
1. شنیدن صدای ضربه در موتور یا Knock: ضربه یا Knock که ممکن است به دلیل کیفیت پایین پلاتین شمع یا شکستگی چینی آن باشد.
2. تغییر شکل شدن الکترود و پلاتین سر شمع موتور: تغییر شکل الکترودهای سر شمع مانع ایجاد جرقه شده یا قدرت آن را کاهش می‌دهد و در نتیجه ممکن است احتراق به درستی انجام نشود.
3. خراب شدن جای شمع موتور: زمانی‌که شمع را دنده به دنده (رِزوِه به رِزوِه) می‌بندید این مشکل بوجود می‌آید و در نتیجه شمع به خوبی در داخل سرسیلندر جای نمی‌گیرد. از طرفی زمانی که شمع موتور به خوبی توسط آچار بسته نشود، ممکن است به مرور باعث هرز شدن جای شمع ماشین شود.
4. تشکیل خاکستر سفید در نوک شمع موتور: علت اصلی این موضوع در کیفیت و نسبت سوخت مصرفی میباشد. در این شرایط باید شمع را تمیز کرد و سیستم سوخت رسانی و کیفیت سوخت را بررسی کرد.
5. بنزینی بودن سر شمع موتور: در این شرایط فرآیند سوخت و ساز موتور به خوبی انجام نشده و در نتیجه موتور به اصطلاح خفه میکند. این موضوع می‌تواند به خاطر خیس بودن سر شمع باشد.
6. سیاه شدن شمع موتور یا دوده زدن: سیاه شدن شمع‌ها یکی از شایع‌ترین نشانه‌های خرابی آن است. علت سیاه شدن شمع موتور، عدم تنظیم نسبت هوا و بنزین است.
7. ذوب شدن پلاتین، الکترود میانی و سر شمع موتور: ذوب شدن الکترودهای سر شمع به معنای وجود گرمای بیش از حد تحمل شمع در محفظه احتراق است.
اهمیت تعویض به موقع شمع موتور
استفاده از شمع نامناسب (با کیفیت پایین) یا شمع معیوب، باعث کاهش توان موتور و در نتیجه افزایش میزان مصرف سوخت خواهد شد.
بهترین زمان برای تعویض شمع موتور
شمع موتور به صورت دوره‌ای نیاز به تمیزکاری دارد و باید دوده و مواد زائدی که بر روی آن رسوب کرده به خوبی پاک شود تا در کار موتور اختلالی ایجاد نکند. بهترین زمان برای بررسی شمع موتور معمولاً پس از پیمودن 20 هزار کیلومتر است.
- زمان تعویض شمع ساندرو: بهترین زمان تعویض شمع ساندرو پس از پیمودن 40 هزار کیلومتر است.
- زمان تعویض شمع رنو کپچر: شمع‌های این مدل رنو باید در هر 56 هزار کیلومتر بررسی و تعویض شوند.
- زمان تعویض شمع مگان 2000 و 1600: بهترین زمان برای تعویض شمع مگان 2000 و 1600 با در نظر گرفتن شرایط خودرو و درجا کار کردن آن می‌تواند هر 20 هزار کیلومتر باشد.
- زمان تعویض شمع ال 90: شمع موتور تندر 90 بهتر است پس از پیمودن 20 هزار کیلومتر بررسی شده و در صورت نیاز تعویض شود.
معرفی بهترین شمع برای برخی خودروها
پراید، رنو و پژو از جمله برند خودروهایی هستند که در کشور ما مورد استفاده قرار می‌گیرند و بنابراین در ادامه به معرفی بهترین شمع موتور رنو خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید:
-
-
-
-
